Ασυνήθιστα Μουσικά Όργανα-Εκκλησιαστικό όργανο

Συνεχίζοντας την αναζήτηση μας προς ασυνήθιστα μουσικά όργανα, θα συναντήσουμε ένα ευρέως γνωστό, πλην ασυνήθιστο όργανο, το εκκλησιαστικό όργανο ή pipe organ.

Μουσικό όργανο: Pipe Organ, Church Organ
Κλάση: Πληκτροφόρο πνευστό
Ανακαλύφθηκε: 7ος-8ος αιώνας
Χώρα: Βυζάντιο

Το εκκλησιαστικό όργανο είναι ένα, επιβλητικής μορφής, όργανο, το οποίο συναντάται κυρίως σε καθολικές εκκλησίες. Το είδος του λέγεται αερόφωνο πληκτροφόρο, επειδή συνδυάζει 2 βασικές τεχνικές ώστε να παράγει ήχο, πλήκτρα και αέρα.

Η μορφή του είναι εξαιρετικά πολύπλοκη. Βλέποντας το, αρχικά σου προκαλεί δέος, καθώς το ύψος του και ο όγκος του καταλαμβάνουν πολύ μεγάλο χώρο, να φανταστείτε ότι φτάνει στην οροφή μιας μεγάλης εκκλησίας, που όλοι ξέρουμε πόσο ψηλές είναι! Αρχικά, χαμηλά, θα παρατηρήσουμε πλήκτρα, ένα μέρος του οργάνου όπου μοιάζει με πιάνο. Εκεί όμως υπάρχουν παραπάνω σειρές και παραπάνω νότες από ένα κοινό πιάνο. Ανεβαίνοντας προς τα πάνω, θα δούμε να σχηματίζεται μια-κατά κύριο λόγο- ξύλινη βάση με πολλές διαβαθμίσεις και επίπεδα έως ότου, όλο αυτό να καταλήγει σε μεγάλου όγκου σωλήνες χρυσούς ή ασημένιους, οι οποίοι φτάνουν ως την οροφή του οικήματος! Είναι εξαιρετικά επιβλητικό και δείχνει πράγματι ότι αυτό το όργανο φτιάχτηκε με την ίδια λογική όπως και οι εκκλησίες, ώστε να "δείχνουν" και να "απεικονίζουν" το "μεγαλείο" του θεού και της πίστης.

Από που προέρχεται όμως αυτό το επιβλητικό όργανο; Αρχικά, ο τρόπος λειτουργίας του αλλά και η μορφή του έχουν ρίζες από το αρχαιοελληνικό πνευστό που ονομαζόταν ύδραυλις. Από την Ελλάδα, το συγκεκριμένο όργανο, το οποίο ήταν τεχνολογικό επίτευγμα, υιοθετήθηκε από τους Ρωμαίους, και όπως ήταν λογικό, με την εξέλιξη της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, έφτασε και στο Βυζάντιο. Τον 7ο με 8ο αιώνα μ.Χ. η ύδραυλις ονομάστηκε πλέον Όργανο και υπήρχαν κέντρα παραγωγής του στο Βυζάντιο και κυρίως στην Κωνσταντινούπολη. 2 αιώνες μετά, όταν και το όργανο αυτό είχε λάβει ευρωπαϊκή αναγνώριση, κατασκευάστηκε με έξοδα της εκκλησίας, το πρώτο αγγλικό εκκλησιαστικό όργανο του Winchester με ασυνήθιστα μεγάλο μέγεθος και με 26 φυσερά. Η χρήση του κυρίως είναι συνυφασμένη με ιερές τελετές και με την εκκλησία, όμως πολλά παραδείγματα στο παρελθόν μας δείχνουν, ότι το συγκεκριμένο όργανο χρησιμοποιήθηκε και για κοσμική χρήση σε σπίτια πλουσίων για να συνοδεύει τραγούδια σε γιορτές. Τον 14ο-15ο αιώνα, το εκκλησιαστικό όργανο συνεχίζει να εξελίσσεται αποκτώντας περισσότερες σειρές αυλών και μια σειρά από πλήκτρα ποδιού. Τον 17ο-18ο αιώνα το εκκλησιαστικό όργανο είναι αναπόσπαστο μέρος της εκκλησίας. Τον 20ο αιώνα βέβαια, με τις τεχνολογικές καινοτομίες, το όργανο θα τελειοποιηθεί σε μηχανισμό και λειτουργία. Μεγάλοι μουσικοί συνθέτες χρησιμοποίησαν το όργανο ώστε να παράγουν μουσική. Μερικοί από αυτούς ήταν ο Μπαχ, ο Μότζαρντ, ο Κουπρέν, ο Ρέγκερ αλλά και ο Φρήντριχ Χαίντελ.

Πώς λειτουργεί

Το όργανο λειτουργεί με αέρα, ο οποίος διοχετεύται στους τεράστιους σωλήνες, οι οποίοι είναι αυλοί, από φυσητήρες που κινούνται ηλεκτροκίνητα. Κάθε αυλός παράγει μια νότα ενός συγκεκριμένου ηχοχρώματος. Οι αυλοί, ομαδοποιούνται ,ανάλογα με το ηχόχρωμα και το τονικό ύψος, σε συστοιχίες. Ηλεκτρικοί διακόπτες ή μηχανικοί μοχλοί ενεργοποιούν ή σταματούν τον αέρα ανάλογα με το ηχητικό αποτέλεσμα που θέλει ο χρήστης να παρέχει. Οι αυλοί είναι κατασκευασμένοι από διάφορα υλικά. Υπάρχουν οι μεταλλικοί και οι ξύλινοι αυλοί, ανάλογα πάλι με τον ήχο που θέλει να παράγει καθένας. Στο σημείο όπου μοιάζει με πιάνο, υπάρχουν μια ή περισσότερες σειρές πλήκτρων αποτελούμενες από 4,5 οκτάβες. Επίσης, υπάρχει και μια σειρά όπου τα πλήκτρα παίζονται με τα πόδια. Από τα πλήκτρα λοιπόν, ελέγχεται η νότα και με τον μηχανισμό του ελέγχου του αέρα ακούγεται ο ήχος, ανάλογα με το πώς θέλει ο μουσικός να ακουστεί. Ο ήχος που παράγεται είναι επιβλητικός και πολύ συγκεκριμένος. Άλλους τους ηρεμεί, άλλους τους τρομάζει ενώ άλλους απλά τους δημιουργεί ένα δέος.

Όπως παρατηρούμε την προέλευση και τις εξελίξεις κάθε οργάνου, βλέπουμε ότι τα όργανα φτιάχνονται ανάλογα με το ύφος και τη λειτουργία που ήθελαν οι δημιουργοί του να του δώσουν. Το συγκεκριμένο όργανο, από ένα σύνθετο τεχνολογικό επίτευγμα της αρχαίας Ελλάδας, εξελίχθηκε σε ένα επιβλητικό και μεγαλοπρεπές αντικείμενο από την στιγμή που του δόθηκε το θρησκευτικό "χρίσμα". Το σίγουρο είναι ότι αναφερόμαστε σε ένα από τα πιο περίεργα και ασυνήθιστα όργανα που υπήρξαν ποτέ.